استیضاح آن‌هم با جوهر قرمز! *
این‌روزها تلاش گروهی از نمایندگان برای استیضاح چندتن از وزرا موردتوجه محافل سیاسی و رسانه‌ای قرار گرفته‌است؛ و در این میان جمع‌آوری امضا برای استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با رنگ قرمز و این‌که امضاکنندگان این رنگ را به‌عنوان نماد خون انتخاب کرده‌اند، قابل‌تأمل است. (۱)
از نظر قانونی استیضاح ابزاری کنترلی برای نمایندگان مردم است که از طریق آن می‌توانند کارنامه وزیرانی را که نتوانسته‌اند رضایت مردم را جلب کنند، مورد سؤال و بررسی قرار می‌دهند. وجود این ابزار موجب می‌شود هیچ صاحب‌منصبی جرأت نادیده گرفتن مردم و خواسته‌های آنان را به خود ندهد. بدین‌ترتیب وزیرانی که اولویت اول آنان خدمت خالصانه به مردم نباشد، یا درعین برخورداری از صداقت و شوق به خدمت، کفایت اجرایی و کاربلدی لازم را نداشته‌باشند، از میدان کنار می‌روند.
اما با مرور کارنامه مجلس در سه دهه گذشته، نشان می‌دهد که کارکرد این ابزار کنترلی چیزی غیر از حرکت بدنه اجرایی کشور در مسیر جلب نظر مردم است. بهترین شاهد این مدعا اقدام چندماه پیش مجلس برای استیضاح وزیر اقتصاد است. شاه‌بیت انتقادات نمایندگان افزایش بیرویه نرخ ارز بود، و این بدان‌معنی بود که با حذف همتی این افزایش مهار خواهدشد. اما گذشت زمان نشان داد که این استیضاح هیچ اثر مثبتی عاید جامعه نکرد. (۲)
از سوی دیگر تلاش برخی نمایندگان تندرو برای احضارهای پرتعداد وزرا به مجلس نیز امر قابل‌تأملی است. به‌عنوان یک نمونه جالب توجه وزیر آموزش و پرورش بعد از پاسخگویی به سؤال یکی از نمایندگان و قانع شدن مشروط او، در بازگشت از مجلس به دفتر کارش خبردار می شود که همان نماینده با سؤالی دیگر او را دوباره به مجلس فراخوانده‌است! (۳) مشابه همین رفتار را مجلس با دولت اول آقای روحانی کرد. در اسفندماه ۱۳۹۴ اعلام شد دولت هر هفته به‌طور متوسط با ۲۵ سؤال و ۸۰ تذکر نمایندگان روبه‌رو است و وزرا باید بیشترین وقت خود را صرف رفت‌وآمد به مجلس بکنند و فرصتی برای تمرکز در حوزه مأموریت خود نداشته‌باشند. (۴)
اما پرونده استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه از منظری دیگر بسیار قابل‌تأمل است: پیگیری‌کنندگان هم‌قسم شده‌اند که کار را تا انتها ادامه بدهند، و مجازاتی برای متخلفان تعیین کرده‌اند، که بسیار شگفت‌انگیز است: «نامش را اعلام خواهیم‌کرد!». البته از فردی در سطح نماینده مجلس انتظار می‌رود با دوراندیشی و توجه به کلیه ابعاد پرونده، امضای خود را پای متن قرار بدهد و به سرعت و با کوچکترین تغییر در شرایط تجدید نظر نکند، بااین‌حال در مبحث استیضاح اگر استفاده از این ابزار کنترلی در فضایی کاملاً کارشناسی و دور از شائبه سیاسی اتفاق بیفتد، همواره این امکان وجود دارد که برخی نمایندگان که نمره وزیر از دید آنان فاصله اندکی با حداقل موردنیاز دارد، نظرشان را با عنایت به قول مساعد وزیر برای اصلاح امور تغییر بدهند. پس این سؤال مطرح می‌شود که چرا اعلام اسامی این افراد آن‌چنان اهمیت می‌یابد که به‌عنوان نوعی تنبیه مطرح می‌شود؟!
در پاسخ باید گفت متأسفانه در سالیان اخیر حاشیه‌های فراوانی در مورد استیضاح‌ها مطرح شده‌است؛ فلان وزیر ادعا کرده طرف مقابل از او خواسته‌ای در سطح صدور حکم انتصاب برای فلان نورچشمی داشته، یا آن دیگری ادعا کرده، فلان سازمان با پرداخت مبالغی هنگفت مانع اجرای تحقیق و تفحص شده، یا … . در یک مورد وزیری برکنار شده و ادعا کرد خواسته نماینده پرچمدار استیضاح واگذاری سمت مدیرعاملی یکی از شرکت‌ها به برادرخانمش بود، البته بعد از برکناری وزیر، برادرخانم آن فرد به سمت مذکور رسید و بعدها با اتهام اختلاس کلان روبه‌رو شد! (۵)
تأکید پرچمداران استیضاح میدری بر اعلام اسامی منصرف‌شوندگان را می‌توان نوعی اعتراف ضمنی به شیوع این باور در سطح افکار عمومی جامعه دانست که نمایندگان با هدف اعمال فشار به وزرا و دریافت امتیازات از حربه استیضاح استفاده می‌کنند، و طبعاً در چنین موقعیتی وقتی اعلام شود که فلان نماینده از استیضاح صرف نظر کرده، در معرض اتهام سوء استفاده از قدرت قرار خواهدگرفت.
آیا به‌راستی تضعیف موقعیت خانه ملت و تخریب ابزار کنترلی ارزشمند و قانونی استیضاح و فروکاستن آن به ابزاری برای کسب امتیازات شخصی یا حزبی، که البته هردوی آن‌ها مصداق بارز فساد تلقی می‌شوند، یک خطای بزرگ و نابخشودنی نیست؟ و آیا چگونه می‌توان ضمن جلوگیری از چنین سوء استفاده‌هایی، این ابزار را به جایگاه اصلی آن برگرداند؟
پاسخ روشن است: مجلس باید خانه ملت و نه خانه احزاب آن‌هم از نوع خودی باشد. نمایندگانی که به مجلس راه می‌یابند، باید از سد انتخاباتی بگذرند که با مشارکت بیش از ۷۰درصد مردم برگزار می‌شود، و کسانی که فقط رأی چهار درصد مردم را در اختیار دارند، اجازه مصادره این تریبون مقدس را برای پیش بردن برنامه حزب متبوع خود نداشته‌باشند.
فقط مجلسی می‌تواند با استفاده از ابزار کنترلی استیضاح به اصلاح امور کمک کند، که به‌عنوان عصاره فضائل ملت با یک انتخابات پرشور مردمی تشکیل بشود، و اعضایش خود را به تمام معنی سخنگوی مردم و صدای بی‌صدایان بدانند، و با رفتار و گفتار خود اعتماد مردم را به نهاد مجلس و بنیان حکومت بازسازی کنند. در نبود چنین مجلسی استیضاح تا سطح ابزاری برای «حال‌گیری» و متقاعد کردن مردم به این‌که با رأی‌شان نمی‌توانند تغییری در سرنوشت خود و کشور ایجاد کنند، تبدیل خواهدشد.
اما طنز تلخ ماجرای استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه استفاده از جوهر قرمز به‌جای خون است! که اوج بی‌سلیقگی را می‌رساند، بهتر بود حداقل از خون تقلبی استفاده می‌کردند، تا سوژه قوی‌تری برای طنز خلق کنند!!
—————————-
* – این یادداشت در روزنامه شرق شماره یکشنبه ۲۰ – ۷ – ۱۴۰۴ به چاپ رسیده‌است.
۱ – مراجعه کنید به:
۲۵ نماینده استیضاح میدری را با استامپ قرمز (رنگ خون) امضا کردند
۲ – مراجعه کنید به:
استیضاح همتی خارج کردن عامل افزایش نرخ ارز از دولت است
یادتان می‌آید می‌گفتند اگر همتی را استیضاح کنیم، دلار ارزان می‌شود؟!
۳ – مراجعه کنید به:
سؤال پشت سؤال از وزیر آموزش و پرورش
۴ – مطالعه یادداشت زیر را پیشنهاد می‌کنم:
۵ – مراجعه کنید به:
ماجرای اختلاس ۸۰۰ میلیارد تومانی و حکم ۱۷ سال زندان برادر زن رئیس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس چیست؟
دسته‌ها: رانت‌خواری و فساد, سیاست‌گذاری اقتصادی, یک‌کمی سیاسی