قانون اساسی و فرصت‌های برابر
در اواسط دهه ۱۳۵۰ شهروندان از نظر میزان برخورداری از امکانات و فرصت‌ها در سه گروه کاملاً مجزا دسته‌بندی می‌شدند:
گروه اول کلان‌سرمایه‌داران وابسته به دربار بودند که بین مردم به “هزار فامیل” شهرت یافته‌بودند. این‌گروه بیشترین فرصت‌های کسب سود و “نان و آب‌دار”ترین پروژه‌های عمرانی کشور را در اختیار خود گرفته، و دست بسیاری از فعالان اقتصادی خرد را از بازار کوتاه کرده‌بودند. رفتار فراقانونی این قدرتمندان عرصه را بر مردم کوچه و بازار تنگ کرده‌بود.
گروه دوم طبقه متوسط شهری به‌ویژه در شهرهای بزرگ بودند. رژیم سابق با هدف جلب حمایت سیاسی این طبقه فعالیت‌هایی برای ارتقای سطح زندگی در شهرهای بزرگ آغاز کرده، و بخش اندکی از منابع مالی کشور را صرف بهبود زندگی این گروه و تأمین مظاهری از زندگی مصرفی می‌کرد.
گروه سوم ساکنان شهرهای کوچک و روستائیان بودند که سهمی بسیار اندک و نزدیک به صفر در منابع مالی کشور داشتند.
رفتار فراقانونی هزارفامیل به‌تدریج به گسترش نارضایتی‌ عمومی از تبعیض و نابرابری در توزیع فرصت‌ها انجامید و مردم کوچه و بازار را مشتاق پیوستن به جریان انقلاب اسلامی کرد.
جکومت انقلابی در اولین قدم و با تدوین قانون اساسی به خواست عموم مردم که همانا رفع تبعیض و نابرابری بود، پاسخ گفت. در قاتون اساسی حکومت جدید به‌ویژه در اصل ۳ به رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، و در اصل ۲۸ به ایجاد شرایط مساوی برای احراز مشاغل اشاره شد.
هدف همانا رفع تبعیض و نابرابری به‌عنوان یک مطالبه عمومی بود. به‌همین دلیل در همان سال‌های نخست استقرار حکومت جدید، تلاش گسترده‌ای برای سازندگی در روستا‌ها، راهسازی، گسترش شبکه برق، تأمین آب آشامیدنی بهداشتی و … در مناطق محروم انجام گرفت.
اما به‌تدریج آرمان بزرگ رفع تبعیضات ناروا و دغدغه انقلابیونی که در مجلس خبرگان قانون اساسی به تدوین این متن قانونی پرداخته‌بودند، مشمول مرور زمان شد و “اهداف جدید” برای مسؤولان مطرح گشت.
هرچند سیطره هزارفامیل از کشورمان رخت بربست، اما در سایه بی‌اعتنایی روزافزون متولیان امر به آرمان‌های سال ۵۷، طبقه جدیدی شکل گرفت که گویی حریص‌تر و سرسخت‌تر از آن گروه است! اگر کسی این طبقه جدید را با تقلید از مردم ناراضی دهه ۵۰، ده‌هزار فامیل بنامد بر او حرجی نیست. زیرا شیوه‌های ثروت‌اندوزی و ویژه‌خواری با استفاده از لابی قدرتمند همان است، با این تفاوت که این طبقه جدید علاوه بر افزایش تعداد از هزار به ده‌هزار، با شیوه کف‌روبی (شیوه ماهیگیری چینی‌ها در سواحل جنوبی کشورمان) همه امکانات را درو می‌کنند و برخلاف هزار فامیل دهه ۵۰ حتی به پست‌های خدماتی ادارات دولتی هم رحم نمی‌کنند!
——————————-
* – این یادداشت در روزنامه عصر اقتصاد شماره دوشنبه ۱۲ – ۶ – ۹۷ به چاپ رسیده‌است.

دسته‌ها: توزیع درآمد و رفاه, رانت‌خواری و فساد