سال‌هاست که گردشگری به عنوان یکی از صنعت‌های مهم در اقتصاد دنیا مطرح شده‌است. در سال ۲۰۱۱ میلادی مردم دنیا بیش از ۱۲۰۰ میلیارد دلار برای مقاصد گردشگری هزینه کرده‌اند، که نسبت به سال قبل، بیش از ۹درصد رشد داشته‌است. عظمت این درآمد و نیز سرعت رشد چشمگیر آن، خود بهترین گواه برای اهمیت صنعت گردشگری است.
آینده روشن و امیدوار‌کننده صنعت گردشگری و درآمد سرشاری که در سال‌های آینده محقق خواهدشد، بسیاری از کشورها را به تکاپو انداخته‌است تا سهم خود را از این درآمد هنگفت، هرچه می‌توانند افزایش دهند. آن‌ها می‌دانند که صنعت گردشگری در دهه‌های آینده نقشی اساسی و جایگاهی ویژه در اقتصاد جهانی خواهد‌داشت. آن‌ها همچنین می‌دانند که درآمد سال‌های آتی گردشگری تابعی از درآمد امروزشان است. به‌عبارتی در این عرصه رقابت فشرده، حتی نباید یک روز را هم از دست داد.
به‌راستی جایگاه کشور ما در این بازار بزرگ چگونه است؟
ایران هم به لحاظ غنای فرهنگی و تاریخ خود از ظرفیت زیادی در عرصه صنعت گردشگری برخوردار است، و هم با توجه به جاذبه‌های طبیعی می‌تواند موقعیت مطلوبی برای خود فراهم کند. اما سالیان سال بی‌توجهی و کم‌توجهی به این ظرفیت عظیم، شرایط نامناسبی را برای کشورمان فراهم کرده‌است. گویی متولیان امر سخاوتی چشم‌گیر در از دست دادن فرصت‌ها داشته‌اند.
در همان سال‌هایی که کشورهای فاقد جذابیت فرهنگی و تاریخی برای جور کردن جاذبه‌ها خود را به آب و آتش می‌زدند، ما دلخوش از درآمدهای نفتی بودیم، و چندان نگرانی از این بابت احساس نمی‌کردیم. در بهترین شرایط، وقتی کشوری همسایه به فکر تملک میراث تاریخی و فرهنگی‌مان می‌افتاد، نگران شده و عکس‌العمل نشان می‌دادیم.
برای سنجش جایگاه یک کشور در صنعت جهانی گردشگری، به شاخص‌های مختلفی می‌توان توجه کرد. تعداد گردشگری که سالانه از آن کشور بازدید می‌کنند، میزان درآمد سالانه از محل گردشگری، سهم درآمد گردشگری در اقتصاد ملی و ….
این شاخص‌ها تا حد زیادی وضع موجود کشورها را بررسی و ارزیابی می‌کنند.
مؤسسه WEF در گزارش دوسالانه خود با بررسی شاخص‌های مختلف، اقدام به رتبه‌بندی کشورها از نظر جایگاهشان در صنعت گردشگری جهانی می‌کند. رتبه‌بندی ارائه‌شده از طرف این مؤسسه به عواملی توجه می‌کند که بیشتر از وضعیت فعلی، ناظر بر آینده صنعت گردشگری هر کشور است. مثلاً امنیتی که گردشگران در هرکشور احساس می‌کنند، در تصمیم‌شان برای بازدید از آن کشور در سال‌های آتی تأثیر می‌گذارد.
در گزارش سال ۲۰۱۳ این مؤسسه که اخیراً منتشر شده‌است، ایران رتبه ۹۸ را به خود اختصاص داده‌است. ذکر رتبه چند کشور و مقایسه آن‌ها به خوبی نشان‌دهنده صحت و کم‌عیب بودن این رتبه‌بندی است. در زیر رتبه چند کشور ذکر شده‌است:
۱ – سویس
۲۱ – دانمارک
۴۱ – قطر
۶۱ – آرژانتین
۸۱ – اکوادور
۹۸ – ایران
۱۰۱ – کویت
در این رتبه‌بندی، کشوری مانند قطر با تلاش جدی در عرصه فراهم ساختن زیرساخت‌ها، توانسته رتبه ۴۱ را به دست آورد و خود را به کشورهای توسعه‌یافته که در صدر جدول هستند، نزدیک کند. گفتنی است امارات در این رتبه‌بندی در پله ۲۸ ایستاده و همه کشورهای منطقه را پشت سر گذاشته‌است.
در واقع اگر ایران می‌توانست رتبه‌ای بهتر از ۹۸ را بگیرد، می‌شد در قدرت واقع‌نمایی این شاخص تردید کرد! چنین رتبه‌ای حاصل سال‌ها بی‌تفاوتی و جفا به صنعت گردشگری است.
وقتی بناهای تاریخی کشورمان به زباله‌دان تبدیل می‌شوند، وقتی مرمت آثار تاریخی با روش‌های غیرکارشناسی شکل می‌گیرد، وقتی تاریخ و میراث فرهنگی کشور به‌راحتی تخریب شده، و به تاراج می‌رود، باید هم چنین رتبه‌ای گیرمان بیاید.
بادگیرهای یزد را اماراتی‌ها مدعی می‌شوند، و ما فکر این هستیم که زدن سد در فلان منطقه یا عبور تونل مترو از دل خاک فلان منطقه تاریخی، خطری برای میراث تاریخی‌مان ایجاد نمی‌کند!
کشورهایی که نه تاریخ درست و حسابی دارند و نه میراث فرهنگی درخور، در رتبه‌بندی جایگاه بسیار بهتر از ما دارند، و ما اصلاً احساس خطر نمی‌کنیم که فرصت‌مان برای جبران این عقب‌ماندگی بسیار کم است. هر روز که می‌گذرد، جبران این شکاف دشوارتر و دشوارتر می‌گردد.
به‌راستی برنامه مسؤولان برای ارتقای رتبه ایران در صنعت گردشگری چیست؟

دسته‌ها: سیاست‌گذاری اقتصادی