ممنوعیت کنسرت و مجاز بودن فقر در “بین‌الجبلین” *
چندی پیش امام‌جمعه محترم مشهد، طی سخنانی درباب ممنوعیت برگزاری کنسرت در شهر مقدس مشهد، با اشاره به روایتی منسوب به پیامبر اکرم(ص) که: “بین‌الجبلین روضه من ریاض‌الجنه”، نتیجه‌گیری کردند که چون تمام فاصله بین دو کوه، حرم امام هشتم(ع) است، برگزاری کنسرت در این شهر و حومه آن، بی‌احترامی به این مکان مقدس است. ایشان هم‌چنین گفته‌اند که مشکلی با موسیقی ندارند، اما برگزاری کنسرت را “مطرب‌بازی” می‌دانند.(۱)
سخنان ایشان سؤالات متعددی پیش می‌آورد که طبعاً موردتوجه اهل‌نظر قرارگرفته و خواهندگرفت. از جمله این که، آیا هر برنامه‌ای به صرف این که عنوانش کنسرت باشد، مطرب‌بازی است؟ مفهوم و ویژگی‌های “مطرب‌بازی” چیست که کنسرت طبعاً واجد آن است؟ آیا اجرای موسیقی زنده در هر حالت محل اشکال است، و فقط می‌توان در خلوت و با استفاده از وسایل صوتی و تصویری امروزی، موسیقی را که به قول ایشان مشکلی ندارد، گوش کرد؟ به‌راستی در ایام قدیم که وسایل صوتی و تصویری امروزی نبود، مردم چگونه از موسیقی بهره می‌گرفتند؟
علاوه‌براین، روایتی که ایشان منسوب به پیامبر اکرم(ص) دانسته‌اند، نیز سؤوالات فراوانی را مطرح می‌سازد. با کدام قرینه، منظور از عبارت بین دو کوه، شهر مشهد مقدس است؟ با کدام قرینه، منظور از این جمله، بیان حدود اربعه حرم رضوی(س) است؟ محدوده بین دو کوه، اراضی دامنه کوه‌ها را تا چه ارتفاعی شامل می‌شود؟ آیا منظور فقط دشت است، یا کوهپایه‌ها را هم شامل می‌شود؟ با کدام قرینه معلوم می‌شود که در این مکان نباید کنسرت برگزار شود؟ اگر تمام این موارد مبهم را کنار بگذاریم، مستند دستور منع برگزاری کنسرت در تمامی استان خراسان که طبعاً محدوده‌ای فراتر از “بین دو کوه” است، چیست؟ در شهرهای دیگری هم که برخی افراد تندرو بدون استناد به این روایت، مانع برگزاری کنسرت می‌شوند، تکلیف چیست؟
حتی با نادیده گرفتن این نکته که به قول یکی از اساتید محترم حوزه و دانشگاه، روایت مذکور در هیچ‌یک از کتب معتبر قدیمی ذکر نشده، و معلوم نیست از چه مسیری نقل شده‌است(۲)، سخنان امام‌جمعه محترم از منظری دیگر نیز قابل‌تعمق است:
فرض کنیم هیچ‌یک از ایرادات و ابهامات فوق وارد نباشند، و دستور منع برگزاری کنسرت یا به قول امام‌جمعه محترم، مطرب‌بازی در سرزمین بین دو کوه، بی‌احترامی به آن حرم مطهر باشد، آیا این تعریف موسع از “حرم”، کاربردهای دیگری نیز ندارد که باید موردتوجه قرار گیرند؟
اجازه دهید توضیح بدهم:
جمعیت شهر مقدس مشهد در حال حاضر قریب به سه‌میلیون نفر یا در حدود ۷۰۰ الی ۸۰۰ هزار خانوار است. این جمعیت عظیم به عشق حرم آن امام مظلوم در این سرزمین جمع شده، و در واقع میهمان ایشان محسوب می‌شوند. اغراق نیست اگر این جمعیت را کبوتران حرم بدانیم که در این سرزمین گرد آمده‌اند. چرا که به قول حضرت‌آیت‌الله، سرتاسر سرزمین بین دو کوه حرم آن بزرگوار است.
حال باید به این نکته توجه کنیم که بخش مهمی از این جمعیت سه‌میلیونی، گرفتار دشواری‌هایی در تأمین معاش خود هستند، و زیر خط فقر به سر می‌برند. کودکان بسیاری به سبب فقر و نداری خانواده‌شان از تحصیل محروم شده‌اند. پسران و دختران بسیاری از این خانواده‌های “کبوتر حرم” به دلیل فقر و بیکاری، امکان ازدواج و تشکیل خانواده ندارند. پدران غیور و زحمتکش بسیاری، شب هنگام با شرم و خجلت با قدم‌هایی لرزان به خانه برمی‌گرند، تا شاهد سفره شام محقری باشند که بانوی خانه گسترده‌است.
آیا نباید برای این “کبوتران حرم” فکری کرد؟ اگر حرم آن امام معصوم کل محدوده موردنظر حضرت آیت‌الله را دربر می‌گیرد، چگونه می‌توان ساکنان این سرزمین را میهمانانی بر سر سفره آن بزرگ رئوف و کبوتران حریم حرم او به حساب نیاورد، و نگران وضع معیشت میهمانان ایشان نبود؟
از سوی دیگر، همه روزه و همه‌ساله میلیون‌ها نفر از عاشقان اهل‌بیت از دور و نزدیک مشتاقانه به زیارت حرم مطهر می‌شتابند. این تعداد عظیم زائران و نذورات و هدایای مؤمنان توانسته طی این همه سال امکانات مادی عظیمی را برای بارگاه آن حضرت فراهم کند که گوشه‌ای از این امکانات را در طرح توسعه حرم و شکوه چشمگیر این بارگاه پربرکت می‌بینیم.
حال سؤالی که به دنبال سخنان حضرت آیت‌الله برای اذهان جستجوگر مطرح می‌شود، این است: آیا نباید سهمی از این هدایای عاشقان امام(ع) را صرف رفع مشکلات معیشتی “کبوتران حرم” آن بزرگوار کرد؟ مگر نه این است که تمام محدوده بین دو کوه حرم ایشان است و لاجرم ساکنان این سرزمین همه میهمانان حرم آن امام معصوم و رئوف تلقی می‌شوند؟ چرا به این روایت که سند و مسیر نقل آن هنوز موردسؤال است، فقط به‌منظور ممنوع کردن برگزاری کنسرت یا به قول حضرت آیت‌الله “مطرب‌بازی”، استناد می‌شود، و از جنبه‌های دیگر آن غافل می‌شویم؟
—————————————
* – این یادداشت در روزنامه جهان اقتصاد شماره پنجشنبه ۲۸ – ۱۲ – ۹۳ به چاپ رسیده‌است.
۱ – مراجعه کنید به:
امام جمعه مشهد: کنسرت موسیقی، مطرب‌بازی است
۲ – مراجعه کنید به:
حدیث مورداستناد آیت‌الله علم‌الهدی برای لغو کنسرت مشهد چقدر معتبر است؟
حدیث “بین‌الجبلین روضه من ریاض‌الجنه” معتبر نیست
دسته‌ها: توزیع درآمد و رفاه, یک‌کمی سیاسی