مدتی است پرونده پارک پردیسان به موضوعی برای بحث و ارائه دیدگاه‌های مختلف تبدیل شده‌است. به نظر من بررسی این پرونده می‌تواند درک خوبی از فضای تصمیم‌گیری و تعامل بین نهادهای دولتی و عمومی به دست بدهد.
پارک پردیسان زمینی محصور در فضای شهری تهران است. براساس طرحی که از سالیان پیش تهیه شده و بخشی از آن اجرا شده‌است، این مجموعه به‌عنوان یک پارک زیست‌محیطی در نظر گرفته‌شده، و شامل موزه تنوع زیستی و … می‌شود.
آن چه که در همان نگاه اول به نظر می‌رسد، این است که نهاد دولتی متولی این کار می‌تواند وارد مذاکره با شهرداری تهران بشود و مشارکت این نهاد را در تأمین هزینه‌های نگهداری و تکمیل پارک طلب کند. توجیه این امر این است که استفاده‌کنندگان از این فضا مردم تهران هستند و همان‌گونه که سایر بوستان‌ها و فضاهای سبز شهری را شهرداری با صرف هزینه گزاف مدیریت کرده، و به ساکنان شهر خدمت ارائه می‌کند، درباب این پارک هم باید شهرداری به‌اصطلاح دست به جیب بشود و هزینه کند.
ممکن است گفته‌شود این پارک با بوستان‌های شهر فرق دارد و مأموریتی دیگر هم دارد. در این مورد هم نهاد دولتی متولی که سازمان حفاظت محیط زیست است، می‌تواند با نظارت جدی خود و تدوین اسناد راهبردی مرتبط، خواسته‌های خود را به شهرداری ابلاغ کرده و دغدغه‌های خود را منتقل کند.
شهرداری هم در مقابل ممکن است خواسته‌هایی را از دولت داشته‌باشد، با این توجیه که از محل پولی که از شهروندان تهرانی گرفته‌است، پارکی را با مأموریتی دوگانه اداره می‌کند.
ملاحظه می‌شود که چنین بحثی را می‌توان در فضایی کارشناسانه مدیریت نمود، به‌گونه‌ای که منافع همه ملت اعم از شهروندان تهرانی و غیرتهرانی و نیز نسل حاضر و آیندگان موردتوجه باشد.
اما گویا بنا نیست تعامل بین نهادهای دولتی و عمومی سرزمین ما براساس چنین مباحثات کارشناسانه‌ای شکل بگیرد.
ابتدا بهتر است مروری بر آن چه اتفاق افتاده، داشته‌باشیم:
۱ – سازمان حفاظت محیط زیست سال‌ها خود به طور مستقیم تولیت امور را به‌عهده می‌گیرد. مراحل اولیه کار انجام شده، و سپس رها می‌شود یا حداقل دچار کندی می‌شود. درنتیجه شهروندان تهرانی و در واقع عموم مردم ایران برای سالیان‌سال از منافع این پروژه محروم می‌مانند.
۲ – کم‌کم زمزمه فروش و واگذاری آن به گوش می‌رسد. یکی از کارشناسان مسائل زیست‌محیطی ضمن اعلام نگرانی از این خبر، قیمت تعیین‌شده برای پارک را (مترمربعی هشت‌هزار تومان) برابر قیمت یک مترمربع زمین در کویر لوت می‌داند. (۱)
۳ – با وجود این‌که سازمان حفاظت محیط زیست عکس‌العملی به این شایعات نشان نمی‌دهد. مقامات شهری به سرعت دست به کار شده، و آمادگی خود را تحویل گرفتن پروژه و پذیرفتن مسؤولیت آن اعلام می‌کنند. آن‌ها حتی پیشنهاد می‌کنند به‌ازای هر مترمربع مبلغ نه‌هزار تومان بپردازند. به نظر می‌رسد این مبلغ پیشنهادی نه براساس بررسی کارشناسی، بلکه به عنوان عکس‌العملی به شایعات منتشرشده درباب فروش پارک با قیمت هشت‌هزار تومان بوده‌است.
۴ – در این مرحله تازه سازمان وارد بحث می‌شود و اعلام می‌کندکه پارک پردیسان فروشی یا قابل‌واگذاری نیست، و فقط بناست از مشارکت بخش خصوصی برای اجرای این طرح عظیم بهره بگیریم. رئیس سازمان می‌گوید اگر این زمین را به شهرداری واگذار کنیم، پارکی مانند سایر پارک‌های تحت مدیریت شهرداری خواهدشد، و دیگر “پارک طبیعت” نمی‌شود.
۵ – رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست در ادامه سخنانش از پیشنهاد شهرداری و مبلغی که شهرداری تهران برای پرداخت تعیین کرده‌است، انتقاد می‌کند. جملات ایشان در این باب بسیار قابل‌تعمق است:
” … چندسال پیش یکی از نهادهای اجرایی ادعایی در مورد پارک پردیسان داشت (سه هکتار) و چهار سال پیش حکم رفع تصرف را از (برعلیه) سازمان حفاظت محیط زیست گرفت، و قیمت این پارک را متری ۸۰۰‌هزار تومان گذاشت، یعنی سازمان محیط زیست را ۲۴میلیارد تومان به آن دستگاه بدهکار کرد که بعد از آن، سازمان محیط زیست اعتراض کرد و موفق به برگشت این حکم شد.
… اما شهرداری حدود یک‌ماه قبل نامه‌ای به سازمان محیط زیست ارسال کرد که در آن پیشنهاد داد پارک پردیسان را متری ۹‌هزار تومان خریداری کند، آیا واقعاً این پارک چهارسال قبل ۸۰۰هزار تومان می‌ارزید و الان ۹ هزارتومان؟ البته اهل‌فن باید نظر دهند.” (۲)
نکته جالبی که درباب سخنان رئیس سازمان گفتنی است، این است که ‌قیمت‌گذاری نهاد اجرایی مدعی را ملاک قرار می‌دهند و آن را با مبلغ پیشنهادی شهرداری تهران مقایسه می‌کنند. به عبارت دیگر ایشان طرف مقابل را متهم می‌کند که قصد داشت پارک را مفتی تصاحب کند و سازمان را مغبون کند!
البته ایشان درباب شایعه واگذاری با قیمت متری هشت‌هزار تومان و این که چرا سازمان درباب تکذیب آن اقدامی نکرده‌است، توضیحی نداده‌اند.
اگر قدری در این جملات دقیق بشوید، به‌خوبی روحیه تجاری حاکم بر آن رخ نشان می‌دهد. البته به نظر من، این تقصیر رئیس سازمان نیست. شرایط خاص اقتصادی کشور و جایگاه رفیع و منیعی که تجارت املاک در آن اشغال کرده، همه را به تکاپو انداخته‌است.
ظاهراً پارک پردیسان قابل‌واگذاری است، اما خریدار باید قیمتی معقول بپردازد. از این نظر سازمان تفاوتی بین یک نهاد عمومی مثل شهرداری تهران با یک شرکت بخش خصوصی نمی‌بیند و می‌گوید برای واگذاری باید دارایی‌ها تقویم بشود.
فکرش را بکنید. نهاد دولتی برای واگذاری زمین به یک نهاد عمومی که متعلق به مردم تهران است، با نگاهی کاملاً تجاری به قضیه نگاه می‌کند: اگر موضوع واگذاری چنین زمینی است، چرا سودش نصیب دولت نشود و به جیب مردم تهران برود؟!
البته من نظر آن کارشناس محترم مسائل زیست‌محیطی را هم درست نمی‌دانم که برای کویر لوت متری هشت‌هزار تومان قیمت گذاشته‌است!
به نظر من کویر لوت، دریاچه ارومیه، دشت لاله‌های واژگون، کویر مرنجاب و پارک پردیسان همه بخش‌هایی از زیست‌بوم گرانبهای کشورمان هستند، که هرکدام در جای خود ارزشی فوق‌العاده دارند، که قابل‌سنجش با پول نیست. این منطقی نیست که ارزش چنین عرصه‌های طبیعی کم‌نظیری را به نسبت عکس میزان فاصله‌شان با میدان ونک تهران بسنجیم! این نوع سنجش همان اثر ناخودآگاه نگاه تجاری در اقتصاد متکی بر تجارت زمین و املاک است.
موضوع پارک پردیسان به دلیل ارزش زیست‌محیطی آن، بهتر است موردتوجه مقامات مسؤول باشد و اجازه ندهیم نگاه تجاری و سود محور باعث تأخیر در بهره‌برداری آن بشود. با این دید، مهمترین مسأله، شیوه مدیریت آن و زمان‌بندی اجرا و تکمیل طرح خواهدبود و نه “قیمت” آن، و این که “سود” ناشی از واگذاری به دولت تعلق بگیرد یا به شهروندان تهران.
————————————————-
۱- مراجعه کنید به:
فروش پارک پردیسان به قیمت کویر لوت
۲- مراجعه کنید به:
شهرداری می‌خواهد پارک پردیسان را متری ۹هزار تومان بخرد

دسته‌ها: شهر، زمین و مسکن, مسائل زیست‌محیطی