آقای وزیر! مستندات آماری خود را ارائه دهید *
چهارشنبه گذشته، وزیر محترم راه و شهرسازی در سیوسومین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری گفت با توجه به آمار موجود، مهاجرت از روستا به شهر تقریبا به پایان رسیده، و دیگر اتفاقی جدی در این حوزه رخ نخواهدداد. از لحاظ سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و منزلت خانوادگی مهم است که عنوان حاشیهنشین را در کشور حذف کرده و از استفاده آن بپرهیزیم، چراکه در آخر کار کسی که میپذیرد در حاشیه است، به آن معناست که ظرفیت و حق عصیان و شورش علیه متن را دارد، به همین دلیل ما از جهت اجتماعی به دنبال ترویج این شعار هستیم که دیگر چیزی بهعنوان حاشیه در کشور نداشتهباشیم.
متن زیر حاصل مصاحبه کوتاه من با روزنامه شرق است که روز بعد یعنی پنجشنبه به چاپ رسید:
درباره حاشیهنشینی باید این نکته را مدنظر قرار داد که حاشیهنشینی بهصورت طبیعی همواره بهصورت مهاجرت از روستا به شهر بوده است. یعنی روستاییان در حاشیه شهرها سکنی میگزیدند و کمکم جذب شهر میشدند یا اینکه همانجا باقی میماندند. اما در چند سال اخیر با پدیده دیگری در کلانشهرها روبهرو شدهایم. آن هم اینکه، حاشیهنشینی دیگر بهصورت مهاجرت از روستا به شهر نیست، بلکه به صورت گریز از مرکز رخ میدهد.
در معنای دیگر، افراد بهخاطر گسترش فوقالعاده فقر شهری ناشی از بیکاری، افزایش هزینههای خانوار و… به سمت حاشیه رانده میشوند. در نتیجه حاشیهنشینی واقعی که اکنون کشور را تهدید میکند، خارجشدن اقشار شهری فعلی و دورشدن آنها از مرکز شهر به سمت حاشیههاست. بنابراین اینکه تصور کنیم با کاهش مهاجرت از روستا به شهرها، با کاهش حاشیهنشینی نیز روبهرو خواهیمشد، برداشت نادرستی است.
اکنون با گسترش فقر شهری، جمع کثیری از جمعیت، با فقر پنهان روبهرو هستند. بیکاری همراه با کاهش درآمد، افزایش هزینهها و درنهایت مضمحلشدن خانواده موضوعی است که بخش قابلتوجهی از جامعه شهری با آن دستبهگریبان هستند. این امری نیست که بهسادگی و در زمان کوتاهی رخ دادهباشد. در این رابطه باید نهادهای متولی امر، برای شناسایی و کشف حد ابعاد نیاز آنها، مطالعات گستردهتری انجام دهند، زیرا به نظر میرسد فقر بیش از آن چیزی است که در آمارهای رسمی به آن اشاره میشود. بههمیندلیل باید گفت، برای حل این بحران، ما در اول کار هستیم. برنامه فقرزدایی کار بزرگی است و متأسفانه در زمینه فقر شهری، در صحبتهای مسؤولان هیچ برنامهای در این زمینه دیدهنمیشود.
نمیدانم آقای وزیر به چه آماری استناد کرده و سخن از کاهش تمایل مهاجرت از روستا به شهر به میان میآورند. به نظرم اینگونه نیست. تقاضا برای مهاجرت همچنان وجود دارد، اما ممکن است یک موج فروکشکردهباشد. چنین مطالعهای را تاکنون سراغ ندارم. باید دید این آماری که از آن سخن میگویند یک آمار رسمی و جامع است یا یک تحقیقات با حجم نمونه کوچک که میتواند مبنای یک نظر کارشناسی باشد، اما اینکه بتوانیم این ادعا را به صورت کامل بپذیریم، جای تعمق دارد. بنابراین امیدوارم مسؤولان این آمار رسمی را در اختیار عموم بگذارند.
———————————
* – این مطلب از مصاحبه تلفنی اینجانب با روزنامه استخراج شده، و در روزنامه شرق شماره پنجشنبه ۴ – ۸ – ۹۶ به چاپ رسیدهاست.
دستهها: توزیع درآمد و رفاه, شهر، زمین و مسکن