جامعه ایران جامعه‌ای متکثر است. اقوام ایرانی در این سرزمین هزاران سال در کنار هم زیسته‌اند. آنان در این هزاره‌ها از شیوه زندگی و باورهای همدیگر تأثیر پذیرفته و بر آن‌ها تأثیر گذاشته‌اند. نتیجه این تعامل شکوهمند شکل‌گیری تاریخی غنی و فرهنگی بالنده است. امروزه در کنار تکثر قومی، با تکثر سیاسی هم روبه‌رو هستیم. سلیقه‌های سیاسی مختلف در جامعه شکل گرفته و حامیان و طرفداران خود را یافته‌اند.

حتی در میدان حکمرانی هم سلیقه‌ها و مشرب‌های کارشناسی مختلفی شکل گرفته‌اند. به‌عنوان نمونه گروهی سیاست ارزی تک‌نرخی را توصیه می‌کنند، و گروهی دیگر سرسختانه از سیاست چندنرخی دفاع می‌کنند. در میدان رسانه گروهی از آزادی رسانه‌ها و کاهش سریع محدودیت‌ها بر سر راه اطلاع‌رسانی دفاع می‌کنند، و در مقابل گروهی دیگر تداوم محدودیت‌ها را به مصلحت کشور می‌دانند. حتی در پرونده مهمی چون برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای هم اختلاف نظر کارشناسان و پژوهشگران همواره مطرح بوده‌است.

بااین‌حال آن‌چه همه مدافعان دیدگاه‌های مختلف و همه صاحبان صداهای رقیب بر آن اتفاق نظر دارند، این است که هرچند نیازمند خانه‌تکانی جدّی در حوزه حکمرانی و مدیریت کشور هستیم، اما این جامعه متکثر خود تصمیم می‌گیرد که مسیر آینده‌اش را چگونه تعیین کند، و هرگز زیربار این نمی‌رود که بیگانگان برایش تصمیم بگیرند و تکلیف تعیین کنند. این جامعه متکثر و مستقل اگر به صلاح خود ببیند، برخی محدودیت‌ها را بر حقوق خود براساس قوانین و مقررات بین‌المللی می‌پذیرد، زیرا با پذیرش این محدودیت‌ها در مقابل از مزایایی نیز برخوردار می‌گردد. به‌عنوان نمونه پذیرش داوطلبانه محدودیت‌های ناشی از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در مقابل مزیت‌های فراوانی را هم برای کشور ایجاد می‌کند. اما نکته مهم این است که پذیرش این محدودیت‌ها به‌عنوان یک سیاست، تصمیمی است که در داخل کشور و با اجماع مردم گرفته‌می‌شود، نه‌ این‌که قدرتی بیگانه با قلدری محدودیت‌ها را تحمیل و مزایا را منع کند.

آن‌چه امروز در میدان این جنگ نابرابر شاهد آن هستیم، اعمال فشار قدرت بیگانه است تا حق تعیین سرنوشت و اختیار تصمیم‌گیری یک ملت بزرگ و سرافراز را نادیده گرفته، و خواسته خود را بر او حاکم کند.

به بیان دقیق‌تر دشمنی این قدرت بیگانه با فلان حزب یا فلان سیاست یا فلان هدف نیست، بلکه با عریان‌ترین شیوه آزادگی و سرافرازی یک سرزمین کهن و یک تمدن بزرگ و شکوهمند را هدف قرار داده‌است. تعبیری که امام خمینی سال‌ها پیش در این باب به‌کار برد، بسیار گویا و پرمعنی است: آن‌ها ایران مستقل را تحمل نمی‌کنند، ایرانی را می‌خواهند که ارابه سیاست قدرت‌های بیگانه را بکشد.

جنگ ناخواسته‌ای که رژیم صهیونیستی به کشور ما تحمیل کرده، هرچند در ظاهر برنامه هسته‌ای کشورمان را هدف گرفته، اما دراصل تلاش دارد مرکزیت تصمیم‌گیری را از داخل کشور به خارج از مرزها منتقل کند، و استقلال و سرافرازی ما را از چنگمان برباید.

ما اعضای جامعه‌ای متکثر و چندصدا هستیم. اما این که من و همسایه‌ام از دو دیدگاه سیاسی رقیب حمایت می‌کنیم و گاه به جروبحث باهم می‌پردازیم و حتی گاه صدایمان بلند می‌شود، مسأله‌ای داخلی است که ربطی به هیچ بیگانه‌ای ندارد.

اینک کشورمان و هویت ملی‌مان موردحمله قرار گرفته، و این اتفاق موجب تقویت روحیه وحدت ملی شده‌است. فعالان سیاسی، روشنفکران، هنرمندان و روزنامه‌نگاران فارغ از این که به کدام جریان سیاسی دلبستگی دارند، از لزوم پایداری برای ایران سخن می‌گویند. مردم با همه سختی‌هایی که برخی بی‌تدبیری‌ها به آنان تحمیل کرده، برای سربلندی ایران ایستادگی می‌کنند، و آن جوانمرد دماوندی که تصویرش در فضای مجازی دست‌به‌دست گشت، به هموطنانش که تهران را ترک کرده‌اند، امکان اقامت رایگان را پیشنهاد می‌دهد، و کاری به این ندارد که مخاطبش عضو کدام حزب سیاسی است.

ایران امروز به تمام معنای کلمه نیازمند سطحی بالا از همراهی و همدلی است؛ همان گوهر ارزشمندی که راز پایداری تمدن ایرانی در فرازونشیب‌های دشوار تاریخی بوده، و شوربختانه در طول چند دهه گذشته کمتر موردتوجه سیاسیون و دولتمردان قرار گرفته‌است. بهترین شاهد این مدعا کاهش چشمگیر سهم دانش تاریخی در برنامه‌های آموزش رسمی کشور است.

همبستگی در ایران باستان نیرویی عظیم و جاویدان ایجاد کرد که دستآورد آن جامعه‌ای شکوفا و توانمند بود که تهدیدات بیگانه را به آسانی دفع می‌کرد. افراد این جامعه خود را نه یک فرد و دارای هویتی جدا از جامعه بلکه قطره‌ای از دریای بزرگ ملت می‌دیدند که باید نقش تاریخی خود را ایفا کند، همانگونه که نسل‌های پیشین کاشته‌اند تا او بخورد. راز شکوه ایران باستان هم همین بود: گذشتن از فردیت ها و اندیشیدن به مصالح عالی اجتماعی.

همبستگی و عبور از فردیت ها راه عبور از بحران و راه مقابله با تهدیدها و تحقیرهاست. با همبستگی خود از ایران دفاع خواهیم کرد چرا که با تمام وجود به این کهن بوم و بر دل بسته‌ایم و عزت و سربلندی آن را با هیچ چیزی عوض نمی‌کنیم. ایران سربلند و استوار خواهدایستاد و بدخواهانش را به زانو درخواهدآورد، زیرا ایران یک حقیقت واحد و یک ملت متحد است.

———————-

* – این یادداشت در روزنامه شرق شماره یکشنبه ۱ – ۴ – ۱۴۰۴ به چاپ رسیده‌است.

دسته‌ها: یک‌کمی سیاسی