صنعت خودرو اجارهای و امکان گسترش آن در ایران *
۱ – جامعه بشری و صنعت خودروسازی
حملونقل و جابهجایی از هزاران سال پیش جزو دغدغههای مهم زندگی بشر بوده، و همواره سعی کرده با اتکای به نیروی ابتکار و خلاقیت خود، شیوههای مناسبتری را برای این منظور بهکار بگیرد، شیوههایی که به آسانتر، کمهزینهتر و سریعتر شدن این امر کمک کند. تلاش طاقتفرسای انسان در عهد باستان به منظور ساخت راههای ارتباطی اولیه، رام کردن و بهکارگیری چهارپایان و خلاقیت در ساختن انواع ابزار سواری، همه و همه با هدف آسانتر شدن رفتوآمد انسانها انجام میگرفتند.
اما با بروز پدیده انقلاب صنعتی در نیمه دوم قرن هجدهم میلادی، شرایط جدیدی در زندگی بشر پیش آمد. جریان اختراع و ابتکار سرعت سرسامآوری گرفت. با اختراع ماشین بخار و افزایش حجم دانش فنی در دسترس بشر، زمینه برای بهکارگیری نیروی بخار در عرصه حملونقل فراهم شد، و بدینترتیب نخستین لوکوموتیوها در خدمت بشر درآمدند.
قرن نوزدهم میلادی، دوران گسترش سریع و چشمگیر شبکه راهآهن بود که سرتاسر امریکای شمالی و اروپا و حتی سرزمینهای دیگر را در تصرف خود درآورد. حملونقل و جابهجایی کالا و مسافر سرعت سرسامآوری گرفت و رویای سفر سریع و آسان انسان تا حدی تحقق یافت. اما این پیشرفت کافی نبود. با عرضه اولین خودروها، افق جدیدی پیش روی انسان گشودهشد. بدینترتیب علم و فنآوری در خدمت زیادهخواهی انسان قرار گرفت. زیرا خودرو نسبت به قطار آزادی عمل و رضایتخاطر بیشتری به انسان هدیه میکرد.
هنری فورد امریکایی با برداشتن اولین قدمها در تولید انبوه خودرو، توانست عرضه این محصول جدید را به قیمت مناسبی که برای تعداد بیشتری از مردم قابلتحمل باشد، انجام دهد.
بدینترتیب عصر خودروهای شخصی آغاز شد. همانطور که قرن نوزدهم قرن راهآهن و قطار بود، قرن بیستم نیز قرن خودرو شخصی نام گرفت.
صنعت خودروسازی در بیش از یک قرن گذشته پیشرفت چشمگیری داشتهاست. ساخت خودروهایی با قدرت و سرعت بیشتر و در عین حال با ضریب ایمنی بالا و درجه آلایندگی کم، بهکارگیری فنآوری پیشرفته در طراحی و ساخت که راحتی، ایمنی و آرامش را به انسان هدیه میکند، و …، همه و همه در طول زمان شکل گرفته و در آینده نیز این حرکت روبهجلو ادامه خواهدداشت.
اما بیتردید، ابتکارات در عرصه بازاریابی و فروش و درنتیجه آسان کردن دسترسی همه مردم به خودرو هم پیشرفت بزرگی بوده که دست کمی از ابتکارات و خلاقیتهای مهندسان و طراحان حوزه فنی نداشته است. این ابتکارات از اولین تلاشهای هنری فورد برای راهاندازی شیوه تولید انبوه (خط تولید به جای شیوه تولید گاراژی) شروع شده، با تلاش بعضی شرکتها از جمله فولکس واگن در مسیر تولید خودرو ارزانقیمت برای عامه مردم ادامه مییابد. درنهایت، تلاش بعضی مؤسسات مالی و اعتباری برای راهاندازی و تکمیل شیوه فروش اقساطی (لیزینگ) و سپس ابتکار اجاره خودرو و آغاز فعالیت شرکتهای اجارهدهنده خودرو نیز اقداماتی در همین مسیر تلقی میشوند؛ مسیری که توانستهاست حاصل کار دانشمندان و مهندسان مبتکر و خوشذوق را هرچه بیشتر و هرچه بهتر در خدمت بشر قرار دهد.
۲ – بازار خودروهای اجارهای
با گسترش صنعت خودروسازی و افزایش تعداد خودروهای در اختیار مردم، بهتدریج شرایط مناسبی برای شکلگیری مؤسسات و شرکتهای اجارهدهنده خودرو فراهم شد.
گسترش بازار خودروهای اجارهای بهویژه در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم، سرعت قابلملاحظهای یافت. علت این امر را در دو پدیده میتوان خلاصه کرد :
ازیکسو بعد از اتمام جنگ، اقتصاد امریکا بهعنوان بزرگترین اقتصاد جهان با دوره رونق نسبتاً طولانی مواجه بود، و با افزایش سطح زندگی و رفاه مردم، تقاضا برای کالاها و خدمات مصرفی جدید برای ارضای نیازهای مصرفی جامعه زیاد شدهبود، و اجاره خودرو بهعنوان یک خدمت جدید میتوانست جایگاه خود را برای افزایش درجه رضایت مصرفکنندگان باز کرده و بخشی از قدرت خرید آنان را جذب کند.
از سوی دیگر، صنایع امریکا که در طی دوران جنگ درگیر فراهم آوردن نیاز روزافزون جنگ بودند و بخش مهمی از ظرفیتشان صرف تولید ادوات جنگی و کالاهای موردنیاز ماشین جنگی کشور میشد، با اتمام جنگ این فرصت را پیدا کردهبودند که به تولید کالاهای جدید و ترویج فرهنگ مصرفی و فتح بازارهای جدید بیندیشند. در این میان صنعت خودروسازی با افزایش تنوع محصولات خود و تولید کالاهایی با مشخصات و امکانات جدید، نقش بسزایی در گسترش فرهنگ مصرفگرایی داشت.
شکلگیری صنعت اجاره خودرو در اقتصاد امریکا، پدیدهای متکی بر منطق اقتصادی روشنی بود.
مصرفکنندگان امریکایی با گسترش و رونق صنعت خودروسازی و افزایش تعداد مدلهای در دسترس خودرو، به خودروهای متنوعی احساس نیاز میکردند. هم تنوع مدلها این علاقه را در آنها ایجاد میکرد که مدلهای متنوع جدید را امتحان کنند؛ و هم امکانات متنوع این محصولات جدید پاسخگوی نیازهای مختلف مصرفکنندگان بود. بهعنوان مثال، یک خانواده برای رفتوآمد داخل شهر به یک نوع خودرو و برای مسافرت در خارج از شهر و حومه، نوع دیگری از خودرو را هرچند به صورت موقت نیاز داشت.
به عبارت دیگر، یک مدل خودرو شرایط مناسب برای سفر و مدل دیگر شرایط مناسب برای رفتوآمد داخل شهر را داشت. بدینترتیب مصرفکننده یا باید هر دو نوع خودرو را خریداری میکرد، و یا برای برآوردن هر دو نوع نیاز خود، از خودرو یکسانی استفاده میکرد.
راهحل دیگر، ایجاد امکان اجاره خودرو برای مدت محدود بود. بدینترتیب مصرفکننده میتوانست بدون خرید خودروهای متعدد، نوع مناسب خودرو را مطابق با نیازش برای زمان محدود در اختیار داشتهباشد.
بدینترتیب بازار خودروهای اجارهای با سرعت گسترش یافت و موقعیت مناسبی را برای سرمایهگذاری و کسب سود در اختیار کارآفرینان و صاحبان سرمایه قرار داد.
در واقع گسترش بازار خودروهای اجارهای را میتوان به نوعی مشابه با ابتکار مالکیت زمانی (Time Sharing) در بخش مسکن و مستغلات دانست. در این روش فرد خریدار به جای این که یک ویلا یا واحد سکونتی در یک منطقه ییلاقی خریداری کند، تا فقط روزهای محدودی از سال از آن بهرهبرداری کند، میتواند مالکیت ویلا را برای زمان محدود و معین خریداری کند. بدینترتیب این ویلا در زمانهای معینی در طول سال در اختیار او خواهدبود؛ و مصرفکننده مجبور نیست پول زیادی برای خریداری یک ویلا بپردازد.
روش مالکیت زمانی شرایط مناسبی برای مصرفکنندگان ایجاد کردهاست که برنامه منظمی برای سفرهای تفریحیشان داشتهباشند، و درست مانند فردی که مالک یک ویلا در منطقه ییلاقی است، از تعطیلات خود لذت ببرند. صنعت اجاره خودرو هم بهطور مشابه این امکان را در اختیار مصرفکننده قرار میدهد که بدون صرف پول زیاد برای خرید چندین خودرو، هر زمان که لازم بود، خودرو موردنیاز خود را در اختیار داشتهباشد.
امروزه بازار اجاره خودرو بازار گسترده و بزرگی است و شرکتهای بسیار بزرگ و معظمی در این حوزه فعالیت میکنند.
۳ – معرفی یک شرکت بزرگ
امروزه شرکتهای بزرگی در عرصه اجاره خودرو فعالیت میکنند. در این مبحث به معرفی یک شرکت بزرگ فعال در این حوزه میپردازیم :
شرکت اینترپرایز در سال ۱۹۵۷ میلادی در شهر سنتلوئیس ایالت میسوری امریکا تأسیس شد. فعالیت این شرکت در ابتدا محدود به عرضه خودرو در قالب حراج بود. این شرکت کار خود را با ۷ دستگاه خودرو شروع کرد. با گذشت زمان و گسترش بازار اجاره خودرو، این شرکت نیز علاقمند شد تا در این حوزه پرجاذبه وارد شود. بدینترتیب، شرکت در سال ۱۹۶۲ اجاره خودرو را نیز به سرفصل فعالیتهای خود افزود و تشکیلات کوچکی را با ۱۷ دستگاه خودرو برای این کار تأسیس کرد. سودآوری این بخش تازهتأسیس باعث شد بعدها شرکت فعالیت اصلی خود را اجاره خودرو قرار دهد. شرکت در طی سالهای بعد با بررسی دقیق بازار و تلاش برای شناخت بهتر مشتریان و خواستههایشان، توانست با سرعت چشمگیری راه رشد و پیشرفت را طی کند.
شرکت اینترپرایز در سال ۱۹۸۰ یعنی ۱۸ سال بعد از ورود به عرصه اجاره خودرو، با بازنگری تشکیلات خود، مرکز ملی اجاره خودرو را با ۶۰۰۰ دستگاه خودرو راهاندازی کرد. در سال ۱۹۹۲ درآمد سالانه شرکت به مرز یک میلیارد دلار رسید. در همان سال شرکت ۱۰۰۰۰ نفر در استخدام خود داشت. در سال ۱۹۹۵ تعداد خودروهای شرکت به ۲۵۰۰۰۰ دستگاه رسیدهبود.
شرکت اینترپرایز در طول سالهای فعالیت خود، با خرید شرکتهای رقیب که در این عرصه فعالیت میکردند، قدرت انحصاری خود را افزایش داده و اکنون با عنوان گروه اینترپرایز فعالیت میکند. گروه اینترپرایز اینک با بیش از ۱۱۰۰۰۰۰ خودرو در ۱۳۰ کشور فعالیت دارد، و درآمد سالانهاش از مرز ۱۰میلیارد دلار گذشتهاست. این گروه اینک رتبه ۲۴ را در بین شرکتهای بزرگ تجاری امریکا دارد.
مروری کوتاه بر کارنامه این شرکت نشان میدهد که صنعت اجاره خودرو توانایی فوقالعادهای برای رشد و توسعه دارد.
تجربیات مدیریتی و روشهای بازاریابی گروه اینترپرایز و شرکتهای بزرگ مشابه آن، میتواند درسهای ارزشمندی برای شرکتهای تازهتأسیس که وارد این صنعت پرسود میشوند، بدهد. البته روشن است که این تجربیات صرفاً با توجه به شرایط خاص فرهنگی و اجتماعی هر کشور و اقتصاد بومی آن قابل بهرهبرداری و استفاده است.
۴ – عوامل مؤثر در رشد بازار اجاره خودرو
جایگاه و رتبه صنعت اجاره خودرو در اقتصاد ملی کشورها بسیار متفاوت از همدیگر است. اما با مروری بر وضعیت این صنعت در کشورهای مختلف، میتوان نتیجه گرفت :
۱ – میزان رشد اقتصادی کشور و این که در چه مرحلهای از توسعه به سر میبرد، رابطه نزدیکی با رشد بازار موردنظر دارد. در کشورهای توسعهیافته که سطح رفاه عمومی بالاست، صنعت اجاره خودرو بسیار گسترده و فعال است، و جزو صنایع و فعالیتهای پربازده و پرجاذبه به شمار میرود.
۲ – میزان درآمد سرانه کشور نیز رابطه نزدیک با درجه رشدیافتگی بازار خودروهای اجارهای دارد. در آن گروه از کشورهای درحال توسعه که نسبت به بقیه کشورهای همسطح خود، ثروتمندتر هستند (مثلاً به دلیل دسترسی به منابع طبیعی و معادن ارزشمند)، بازار اجاره خودرو بزرگتر و فعالتر است.
۳ – آن گروه از کشورهای در حال توسعه که جایگاه مطلوبی در عرصه صنعت جهانی گردشگری دارند، نیز نسبت به سایر کشورهای همرتبه خود، بازار اجاره خودرو فعالتری دارند.
۴ – همچنین وضعیت قوانین کشور بهویژه در عرصه حمایت از سرمایهگذاری خارجی، تعیینکننده میزان رشد و گسترش بازار اجاره خودرو است. در واقع کشورهایی که برنامه جدی برای جذب سرمایهگذاری خارجی و حمایت از آن داشته، و در جذب سرمایه موفقتر هستند، از بازار اجاره خودرو بزرگتر برخوردارند.
بازار اجاره خودرو در کشور ما نسبت به کشورهایی که از نظر جایگاه اقتصادی و سطح تولید ناخالص داخلی در شرایط مشابهی هستند، بسیار محدودتر و ناشناختهتر است. درواقع میتوانگفت چندان فعالیت مقبولی در این عرصه در کشورمان صورت نگرفتهاست. درحالیکه با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، به نظر میرسد این صنعت میتواند رشد مطلوب و مناسبی در کشورمان داشتهباشد.
۵ – بازار اجاره خودرو و توسعه گردشگری
در سالهای گذشته دولت فعالیت جدی در عرصه توسعه گردشگری داشتهاست، و طبعاً در سالهای آینده شاهد نتایج مثبت این اقدامات خواهیمبود. بازار اجاره خودرو را میتوان یکی از حلقههای مرتبط با صنعت گردشگری دانست. این امکان که گردشگران بتوانند در مقصد از خدمات اجاره خودرو استفاده کنند، هم در عرصه گردشگری داخلی و هم گردشگری خارجی مطلوبیت ایجاد میکند. درواقع بدون امکان اجاره خودرو، گردشگر یا باید حتما با خودرو شخصی خودش سفر کند، یا این که در مقصد از وسایط نقلیه عمومی استفاده کند. قطعاً این محدودیت برای بسیاری از گردشگران مهم و موردتوجه است.
در عرصه گردشگری خارجی، اگر این امکان برای گردشگر خارجی وجود داشتهباشد که در شهر مقصد خودش در ایران، بتواند خودروی منطبق با استانداردهای اروپایی اجاره کند، قطعاً برای او پرجاذبه است. به عبارت دیگر، به لحاظ روانی وقتی یک گردشگر اروپایی تصمیم میگیرد درباره سفر به مثلاً اصفهان بررسی بیشتری بکند، به مطالعه امکانات و جاذبههای این شهر خواهدپرداخت، و بهویژه تسهیلات و امکاناتی که در این شهر برای او فراهم است، موردتوجه او خواهدبود.
دراینصورت، وقتی به این گردشگر امکان اجاره خودروی منطبق با آخرین استانداردهای اروپایی دادهمیشود، حتی اگر او قصد اجاره خودرو در اصفهان را نداشتهباشد، بودن این امکان برای او نشانه این است که سطح رفاه برای گردشگران خارجی در شهر اصفهان، سطح مطلوبی است.
درواقع به دلیل این که کشور ما با وجود جاذبههای گردشگری فراوان، جایگاه و سهم مناسبی در صنعت گردشگری جهانی ندارد، اطلاعات درباره امکانات و تسهیلات موجود در جامعه ما تا حد زیادی برای گردشگران خارجی ناشناخته است.
بدینلحاظ، فراهم آوردن خدمات مناسب و مطلوب برای گردشگران خارجی و معرفی آن به شکل مناسب، بهگونهای که تصویر مطلوب و جاذبی از کشورمان به گردشگر بالقوه دادهشود، یک ضرورت است. و بدیهی است حمایت دولت از صنعت اجاره خودرو، در اصل حمایت از صنعت گردشگری و جلب گردشگر خارجی است.
۶ – بازار اجاره خودرو و بهبود بهرهوری در اقتصاد ملی
صرفنظر از مقوله گردشگری، گسترش صنعت اجاره خودرو در کشور و حمایت از آن، علاوه بر افزایش رفاه و میزان رضایت مصرفکنندگان و متقاضیان بالقوه، موجبات استفاده بهینه از منابع و ثروتهای ملی را نیز فراهم میآورد.
وقتی که بازار اجاره خودرو در کشور رونق بگیرد، و برای مردم مقولهای آشنا و ملموس تلقی گردد، میتواند در رفتار اقتصادی مصرفکنندگان در بازار خودرو مؤثر باشد.
در حال حاضر، خانوارهای ایرانی درطول سال بخش معینی از درآمد سالانه خودشان را صرف خرید خودرو یا هزینههای مربوط به نگهداری و تعمیر آن میکنند.
بدیهی است میزان استفاده از این خودروها یا به بیان دیگر، میزان نیاز خانوارها به خودرو خریداریشده، برای همه خانوارها یکسان نیست. درواقع تعداد قابلتوجهی از این خودروهای خریداریشده بنا نیست به صورت منظم و فشرده مورداستفاده قرار بگیرند؛ و خریدار آن را برای استفاده محدود خریداری کردهاست. درصورتیکه امکان اجاره خودرو برای این قبیل افراد فراهم باشد، بهتدریج رفتار مصرفی آنان تحتتأثیر قرار گرفته، و ترجیح میدهند به جای خریداری یک خودرو و استفاده محدود از آن، هر زمان که لازم بود، خودرو مناسبی اجاره کنند.
بدینترتیب، میتوان انتظار داشت هر دستگاه خودرو که وارد بازار اجاره خودرو میشود، بهعنوان جایگزین چندین خودرو که بنا بود توسط خانوارها برای استفاده محدود خریداری بشود، مورداستفاده قرار گیرد. بهعنوان مثال، ورود یک هزار خودرو به این بازار باعث میشود، نیاز واقعی خانوارها به خرید خودرو تا سههزار دستگاه کاهش یابد. به عبارت دیگر، این سههزار خانوار بهجای خرید خودرو شخصی از خودرو اجارهای استفاده میکنند، و درنتیجه یکهزار خودرو اجارهای خدماتی را به جامعه مصرفکنندگان عرضه میکنند که اگر بنا بود از طریق خودرو شخصی تأمین شود، سههزار دستگاه خودرو موردنیاز بود.
بهطوریکه ملاحظه میشود، با وجود خودروهای اجارهای، دوهزار دستگاه خودرو کمتر موردنیاز است و به همان میزان فضای پارکینگ و سرمایه ملی صرفهجویی میشود.
حال بیمناسبت نیست نگاهی کوتاه به آمار و اطلاعات مرتبط با خودرو در کشورمان بیندازیم:
در سال ۱۳۶۶ تعداد ۵۲۹۵۱ دستگاه خودرو سواری در کل کشور شمارهگذاری شدهاند. این رقم در سال ۱۳۷۰ به ۶۵۶۲۶ دستگاه و در سال ۱۳۷۵ به ۱۰۹۵۵۲ دستگاه رسیدهاست. از آن زمان به بعد این رقم رشدی تقریباً ثابت داشته، و در سال ۱۳۸۶ به ۸۸۹۲۱۳ دستگاه رسیدهاست.
با توجه به این اطلاعات آماری، میتوانگفت در دوره ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۶ تعداد خودروهای سواری شمارهگذاریشده در کل کشور، سالانه ۱۹٫۰۵% رشد کردهاست.
بهطوریکه ملاحظه میشود، بخش مهمی از دارایی و ثروت ملی کشور به شکل خودرو شخصی درآمده و ناوگان حملونقل شخصی را تشکیل میدهد. طبعاً هرقدر سهم این بخش در کل دارایی خانوارها کاهش یابد، معنای آن آزاد شدن منابع و داراییهای ملی است که میتواند در قالب سرمایهگذاری تولیدی یا افزایش سطح رفاه و بهرهمندی صاحبان دارایی به کار گرفتهشود. اما این دارایی عظیم در شرایط فعلی تبدیل به خودرو شخصی شده، و طبعاً از چرخه پسانداز خانوارها و سرمایهگذاری خارج میشود.
حال اگر صنعت اجاره خودرو بتواند بخشی از این دارایی حبسشده را آزاد کند و به چرخه پسانداز خانوارها و سرمایهگذاری برگرداند، میتواند به تخصیص بهینه منابع در سطح کلان کشور کمک کند. بدیهی است این کمک در ابتدای کار ناچیز است، اما با گذشت زمان و رشد بازار اجاره خودرو، افزایش چشمگیری خواهدداشت.
۷ – بازاری روبهرشد و سودآور
با توجه به آنچه گفتهشد، بازار اجاره خودرو در کشورمان را میتوان فرصتی جدید برای سرمایهگذاری و فعالیت تلقی نمود. زیرا شاخصهای کلاناقتصادی از جمله رشد اقتصادی و میزان تولید ناخالص داخلی کشور، وسعت بازار و جاذبههای فراوان گردشگری، همه و همه در سطحی هستند که شکلگیری بازاری بزرگ برای اجاره خودرو و گسترش روزافزون آن را نوید میدهند.
بااینحال، طبعاً شروع این فعالیت در شرایطی که هنوز مزایا و صرفههای این کار برای جامعه ما ناشناخته است، و درنتیجه ممکن است مؤسسات تازهتأسیس در ابتدای فعالیت با تقاضای چشمگیری مواجه نشوند، احتیاط لازم را طلب میکند. هرچند پرواضح است که با توجه به ظرفیت پنهان اقتصاد کشورمان، آینده خوبی برای این صنعت میتوان انتظار داشت. به عبارت دیگر، در کوتاهمدت ممکن است مؤسساتی که وارد این عرصه میشوند، نیاز به حمایت داشتهباشند. اما در بلندمدت بهراحتی خواهندتوانست روی پای خود بایستند و پیش بروند.
۸ – جمع بندی و نتیجه گیری
حال در پایان میتوان موارد زیر را بهعنوان استنتاجات این بررسی برشمرد:
۱ – شکلگیری صنعت اجاره خودرو را میتوان یکی از گامهای مهم برداشتهشده در مسیر رفاه و تسهیل دسترسی بشر به دستاوردهای علم و فن دانست. بدینترتیب میتوان وسعت بازار اجاره خودرو در یک کشور را جزو شاخصهای رفاه و توسعه اقتصادی و انسانی آن تلقی نمود.
۲ – امروزه شرکتهای بزرگ و موفقی در سطح جهانی در عرصه اجاره خودرو فعالیت میکنند. این بدانمعنی است که اولاً بازار اجاره خودرو بازار بسیار پرسود و جاذبی است. دوم این که تجربه این شرکتها برای شرکتهای تازهتأسیس از جنبه مدیریتی، تشکیلاتی، الگوهای تبلیغات و روابط عمومی قابلاستفاده و راهگشا است.
۳ – تأثیر صنعت اجاره خودرو بر صنعت گردشگری بهویژه گردشگری خارجی غیرقابلانکار است. بدینترتیب باید گفت حمایت از این صنعت میتواند جزو سیاستهای کارآمد و موجه دولت در عرصه گردشگری باشد.
۴ – تأثیر صنعت اجاره خودرو بر افزایش بهرهوری در اقتصاد داخلی، ادعای معقول و مستندی است. بدینترتیب حمایت دولت از این صنعت میتواند منتهی به افزایش بهرهوری منابع، افزایش سطح رفاه، کاهش ترافیک و آلودگی هوا ناشی از افزایش بیرویه مصرف سوختهای فسیلی، جلوگیری از هدر رفتن منابع و داراییهای عظیم ملی و… شود.
۵ – صنعت اجاره خودرو شرایط مناسبی برای رشد و گسترش در کشورمان دارد.
———————————
* – این یادداشت در روزنامه جهان اقتصاد شمارههای دوشنبه ۹ – ۶ تا یکشنبه ۱۵ – ۶ – ۹۴ به چاپ رسیدهاست.
دستهها: سیاستگذاری اقتصادی