باربارا وارد اقتصاددان و پژوهشگر صاحب‌نام انگلیسی در سال ۱۹۶۶ میلادی عنوانی جالب و قابل‌تأمل برای کتاب خود برگزید: (Spaceship Earth) فضاپیمایی به‌نام زمین! در همان‌سال اقتصاددان دیگر انگلیسی کنت بولدینگ، همین عبارت را در عنوان مقاله‌اش با موضوع مسائل جهانی محیط زیست به کار گرفت.

تصویر کره زمین ارسال شده بوسیله آپولو ۸

از دید این دو اندیشمند، کره زمین همانند یک فضاپیما به سفر خود در فضا ادامه می‌دهد. همان‌گونه که سرنشینان یک فضاپیما با محدودیت شدید منابع روبه‌رو هستند و باید تا آن‌جا که می‌توانند، در مصرف منابع صرفه‌جویی کرده و آن‌ها را بازیافت کنند، تا ادامه سفر برایشان امکان‌پذیر باشد، ساکنان کره زمین هم دیر یا زود باید به درکی درست درباب جایگاهشان برسند و در برخورد خود با مسائل زیست محیطی تجدید نظر کنند.
شاید آغاز دوران تسخیر فضا و فراهم شدن امکان تماشای زمین از فاصله‌ای دوردست برای فضانوردان، در شکل‌گیری این ذهنیت مؤثر بوده‌است. انگار با آغاز عصر تسخیر فضا، انسان واقعاً باور کرد که زمین مرکز جهان نیست و مانند بینهایت اجرام آسمانی دیگر، ذره‌ای کوچک و شناور در فضایی بی‌انتها است!
در طول چنددهه گذشته مطالعات گسترده‌ای در حوزه مقولات زیست‌محیطی انجام گرفته، و مفاهیمی مانند توسعه پایدار، رشد اقتصادی بدون تخریب محیط زیست و … به‌تدریج جایگاه خود را در ادبیات اقتصادی باز کرده‌اند.
کشورهای توسعه‌یافته در دورانی که خود در حال طی مراحل توسعه بودند، هزینه‌های عظیمی را به طبیعت و محیط زیست تحمیل کرده‌اند. امروزه هم بیشترین فشار به کره زمین از سوی همین کشورها در قالب تولید گازهای گلخانه‌ای و … وارد می‌آید. بااین‌حال این جوامع توانسته‌اند با به‌کارگیری فنآوری روز تا حد امکان سرزمین خود را از خطر تخریب بی‌امان محیط زیست برهانند. فعالیت گسترده نهادهای مردمی طرفدار حفظ محیط زیست هم به تسریع این روند کمک کرده‌است.
اما در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌نیافته شرایط متفاوتی حاکم است. تلاش برخی کشورهای درحال‌توسعه برای دستیابی به نرخ بالای رشد اقتصادی، هزینه‌های زیست‌محیطی بزرگی به آن کشورها تحمیل کرده‌است.
مهار بی‌رویه آب‌های سطحی با هدف افزایش سطح زیرکشت، افزایش جمعیت و فشار روزافزون بر طبیعت موجب شده‌است شرایط شکننده‌ای در این کشورها در عرصه محیط زیست شکل بگیرد.
در کشور ما هرچند طی سال‌های گذشته، توجه به معیارهای حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار رشدی فزاینده داشته‌است، بااین‌حال هنوز با مشکلات جدی روبه‌رو هستیم و تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله‌ای بسیار زیاد داریم.
آب‌های سطحی‌مان وظیفه حمل و جابه‌جایی زباله‌های شهری را عهده‌دار شده‌اند، منابع زیرزمینی آب در معرض آلودگی ناشی از نفوذ شیرابه زباله و فاضلاب‌ها است. خاک‌های حاصل‌خیزمان در معرض تخریب، طبیعت بکر سرزمین‌مان در آستانه انهدام و … هستند.
حفاظت از محیط زیست و تدوین برنامه برای توسعه پایدار عزمی جدی می‌طلبد.

دسته‌ها: مسائل زیست‌محیطی