حاشیه‌های سپرده ۴۰میلیاردی یک نماینده مجلس *
به‌دنبال طرح پرونده تخلفات مؤسسه مالی و اعتباری ثامن‌الحجج ماجرای سپرده ۴۰میلیاردی یکی از نمایندگان مجلس نیز رسانه‌ای شده، و واکنش‌های متفاوت و گسترده‌ای را برانگیخت.(۱) هرچند با عنایت به مقیاس رانت‌خواری‌های سالیان اخیر صحبت از سپرده ۴۰میلیاردی به‌عنوان دارایی کلان و مشمول پرسش معقول “از کجا آورده‌ای”، شوخی به نظر می‌رسد، بااین‌حال این پرونده از جهات مختلف ارزش تأمل بیشتر دارد، که در این یادداشت به چند نکته مهم اشاره می‌کنم:
۱ – “ثروتمند بودن” سندی برای مجرمیت فرد نیست و مهم شیوه ثروتمند شدن است که باید قانونی و قابل‌دفاع باشد. شهروندان ثروتمند باید توضیح و توجیه روشنی در پاسخ سؤال معروف “از کجا آورده‌ای؟” برای نهادهای نظارتی و افکار عمومی داشته‌باشند. اما در این باب باید تفاوتی جدی بین صاحبان مقام و منصب با عامه مردم قائل شد. گروه دوم معمولاً درصورتی‌که پرونده یا اتهامی برعلیه‌شان مطرح شود، ملزم به پاسخگویی می‌شوند. اما گروه اول باید همواره این حق را به افکار عمومی بدهند که اطلاعات کافی از عملکرد اقتصادی، سیاسی و مدیریتی‌شان داشته‌باشند.
ازاین‌رو هیچ اشکالی ندارد که مردم از این نماینده محترم بخواهند گزارش روشنی از عملکرد مالی خود و منشأ این دارایی بدهد، و این گفته سخنگوی هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان که دارایی این فرد در دوران قبل از نمایندگی ایجاد شده، برای رفع ابهام کفایت نمی‌کند.(۲)
۲ – نماینده محترم طبعاً از زندگی مرفهی برخوردار است و این سپرده تمام دارایی او نیست. علاوه‌براین او به‌عنوان نماینده مجلس از حقوق و مزایایی که زندگی او را به‌خوبی تأمین کند، برخوردار است. در چنین شرایطی از او که با ورود به میدان سیاست و پذیرفتن منصب نمایندگی مردم، مدعی دلسوزی برای کشور و فدا کردن منافع شخصی خود برای منافع ملی است، انتظار می‌رفت دارایی نقدی خود را با مشورت اهل فن در مسیری به‌کار بگیرد که درعین حفظ ارزش آن در جریان تورمی، و کسب سود معقول که البته با توجه به سطح معیشت وی نباید برایش چندان مهم باشد، بیشترین نفع را به جامعه برساند.
با فرض این که در این بررسی‌ها هیچ موقعیت مناسبی به او معرفی نمی‌شد، او به‌عنوان آخرین راه‌حل با دو گزینه مواجه می‌شد: سپرده‌گذاری در بانک‌ها با سود بالای ۲۰درصد آن ایام یعنی سالی بیش از ۸میلیارد تومان، و سپرده‌گذاری در مؤسسه مالی و اعتباری با سود بالای ۴۰درصد یعنی ۱۶میلیارد تومان در سال. اگر یک شهروند عادی بر سر این دوراهی راه دوم و سود بیشتر را انتخاب بکند، بر از او چندان انتظاری نیست. اما برای این نماینده خطای بزرگی است که همچون تاجری طماع و سودجو به دنبال بیشترین نرخ سود بگردد و از تحمیل هیچ هزینه‌ای به اقتصاد کشور باکی نداشته‌باشد.
۳ – نماینده محترم طبعاً از پرونده محرمانه مؤسسات مالی و اعتباری، مشکلاتی که برای کل اقتصاد کشور فراهم آورده‌اند، و این‌که فعالیت آن‌ها مورداعتراض کارشناسان پولی و مالی کشور است، اطلاع کافی داشته، بااین‌حال با هدف کسب سود بیشتر، در آن مؤسسه سپرده‌گذاری کرده‌است. به‌بیان دیگر او هم به نگرانی و دغدغه کارشناسان و اهل فن که نگران درهم ریختن نظم پولی کشور بودند، اهمیتی نداده، و هم خطر سرمایه‌گذاری در یک مؤسسه فاقد مجوز را پذیرفته‌است. شاید علت این خطرپذیری اعتماد به “ارتباطات سازنده” و به‌اصطلاح “بیمه بودن” سپرده‌اش بوده‌است!
۴ – نماینده متمول همواره در معرض این اتهام است که از وضعیت زندگی مردم و سختی‌هایی که اقشار کم‌درآمد تحمل می‌کنند، بی‌خبر است. طبعاً فرد که مصداق “سبکباران ساحل‌ها” است از حال کسانی که بر تخته‌پاره‌ای شناورند و گرفتار موج و طوفان تورم دورقمی، تجسم درستی نخواهندداشت. ازاین‌رو باید بررسی نمود که این نماینده محترم تا چه میزان با استفاده از تریبون مجلس در خدمت اقشار محروم جامعه بوده، و آیا دغدغه‌های او با دغدغه‌های موکلانش سنخیتی دارد؟!
گفتنی است نمایندگان مجلس نهم در دوسال و نیم پایانی دوران نمایندگی خود بیش از ۳۵۰۰ سؤال و ۱۱۰۰۰ تذکر از وزرای دولت یازدهم مطرح ساختند که عمده آن‌ها به مسائل سیاست خارجی، عزل مدیران وابسته به فلان جریان سیاسی، و انتقاد از افزایش امکان دسترسی شهروندان به فضای مجازی برمی‌گشت! به بیان دیگر دغدغه آنان نه معیشت مردم و اقشار کم‌درآمد بلکه نگرانی‌های جریان‌های خاص فکری و سیاسی بود.(۳)
۵ – احزاب و جریان‌های سیاسی کشورمان برای تأمین هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی خود با محدودیت‌ها و شرایط خاصی مواجه هستند. بدین‌ترتیب معمولاً در انتخابات مجلس یا شورا‌های شهر بخش مهمی از هزینه تبلیغات برعهده خود نامزد خواهدبود. طبعاً در چنین شرایطی افرادی که توان مالی کافی برای تأمین هزینه تبلیغات را ندارند، کنار می‌روند، و احزاب تمایل به انتخاب و معرفی نامزدهایی خواهندداشت که علاوه بر تأمین هزینه تبلیغاتی خود به منابع مالی حزب هم کمک بکنند.
بدین‌ترتیب نماینده‌ای که فقط یک قلم از دارایی‌هایش سپرده ۴۰میلیارد تومانی است، گوی سبقت را از رقبای حزبی خود خواهدربود. به بیان دیگر انتخاب چنین نماینده متمولی به معنی حذف نامزدهایی است که چه‌بسا شایسته‌تر و دلسوزتر بودند.
با کنار هم گذاشتن این نکات، می‌توان پذیرفت که موضوع سپرده‌گذاری ۴۰میلیاردی نماینده محترم مجلس، موضوعی عادی و کم‌اهمیت نیست و باید مورد بررسی و ریشه‌یابی دقیق قرار گیرد.
سخن آخر این‌که مجلس باید عصاره فضائل ملت باشد، و همیشه صادق‌ترین، دلسوزترین، پاکدست‌ترین، خردمندترین و شجاع‌ترین فرزندان ملت بر صندلی‌های آن تکیه بزنند و دغدغه‌ای غیر از دفاع از حقوق ملت و سخن گفتن از جانب عموم مردم نداشته‌باشند. برخوردهای حذفی و افراط در ردّصلاحیت‌ها موجب حذف چنین افرادی و برآمدن گروهی می‌شود که ممکن است عصاره فضائل ملت نباشند، و بزرگترین نگرانی و دغدغه‌شان غیر از حفظ مقام و منصب خود و تأمین فرصت شغلی “نان و آب‌دار” برای فرزندانشان، کسب بالاترین نرخ سود برای دارایی‌هایشان حتی به قیمت درهم شکستن اقتصاد ملی باشد.(۴)
—————————–
۱ – مراجعه کنید به:
سپرده ۴۰میلیاردی یک نماینده در یک مؤسسه مالی
۲ – مراجعه کنید به:
ماجرای سپرده ۴۰ میلیاردی یک نماینده در ثامن‌الحجج
۳ – مراجعه کنید به یادداشت قبلی من با عنوان:
یک دولت و این‌همه سؤال
۴ – در این رابطه مراجعه به یادداشت زیر خالی از لطف نیست:
در حاشیه خبر سرقت از خانه نماینده مجلس
* – این یادداشت در روزنامه قانون شماره شنبه ۶ – ۵ – ۹۷ به چاپ رسیده‌است.
دسته‌ها: یک‌کمی سیاسی