به‌تازگی رسانه‌های وطنی از انتشار گزارش جدید واحد اطلاعات اکونومیست درباب اقتصاد ایران بدون توجه به جزئیات و جنبه‌های مختلف این تحلیل خبر داده اند. براساس پیش‌بینی این مؤسسه که وابسته به گروه نشریات اکونومیست است، تولید ناخالص داخلی ایران طی پنج‌سال آینده به‌طور متوسط سالانه نزدیک به ۱۳درصد رشد خواهد‌داشت.(۱)
نکته جالب این است که رسانه‌های وطنی حتی قدری جلوتر از این مؤسسه رفته، و رشد ۸۴درصدی پیش‌بینی‌شده برای دوره پنج‌ساله آتی را “بیش از دوبرابر شدن” معنی کرده‌اند که می‌شود حداقل ۱۰۱درصد! شاید از دید این بزرگواران تفاوت ۱۷درصدی بین این دو نرخ، چیزی در حد یک روند کردن معمولی است و به‌اصطلاح، قابلی ندارد!
قبل از این که به بررسی چگونگی این نرخ رشد پیش‌بینی‌شده بپردازم، بهتر است پیش‌بینی دوسال پیش این مؤسسه در مورد تولید ناخالص داخلی ایران(۲) را در کنار این پیش‌بینی جدید موردتوجه قرار بدهیم:

ارقام به میلیارد دلار

به‌طوری‌که ملاحظه می‌شود، پیش‌بینی مؤسسه در گزارش اول برای سال ۲۰۱۱ با آن چه به روایت گزارش دوم اتفاق افتاده‌است، ۱۹درصد خطا داشته‌است. همین مسأله باعث شده که مؤسسه برآوردهای خود را در گزارش دوم (گزارش جدید) تعدیل کند. میزان این تعدیل برای سال ۲۰۱۴ به رقم ۳۲٫۷درصد می‌رسد!
رسانه‌های داخلی بدون توجه به این مسأله و بدون‌توجه به ظرافت‌های محاسباتی ارقام فوق، برای خبر مربوط به هر دو گزارش این عنوان را انتخاب کرده‌اند که تولید ناخالص داخلی ایران طی پنج‌سال آینده دوبرابر خواهدشد! درحالی‌که به دلیل همین تعدیل انجام‌شده در گزارش دوم، رقم پیش‌بینی سال ۲۰۱۴ به روایت گزارش دوم نسبت به رقم پیش‌بینی سال ۲۰۱۰ به روایت گزارش اول فقط ۴۴٫۶درصد رشد نشان می‌دهد که تحقق آن هم با “اما و اگر”هایی روبه‌رو است.
درواقع رسانه‌های موردنظر در این‌باب بررسی نمی‌کنند که این رشدها چگونه محاسبه و برآورد شده‌اند و تا چه اندازه مستند هستند. آیا سایر مؤسسات پژوهشی معتبر هم چنین برآوردهایی درباره اقتصاد ایران دارند؟ به نظر می‌رسد محاسبات مؤسسه مزبور براساس قیمت‌های جاری و بدون‌توجه جریان تورمی انجام گرفته‌است.
با این محاسبه ارقامی به دست آمده‌است، که چندان قابل‌استناد نیست. باید دید براساس چه محاسباتی و با استناد به چه واقعیت‌هایی نرخ رشد نزدیک به ۱۳درصد برای پنج‌سال آتی درنظر گرفته شده‌است، آن هم با تغییرات جزئی در طی پنج‌سال؟
همان‌طورکه در دو یادداشت  قبلی این شاخص حرفی برای گفتن ندارد و ما چندمین اقتصاد دنیا هستیم؟ تأکید کرده‌ام، قصد من خدای ناکرده سیاه‌نمایی نیست! اما این روش اطلاع‌رسانی را هرگز نمی‌توانم‌بپذیرم که با استناد به چنین گزارشاتی، شادی کوتاه‌مدت به مخاطبان هدیه کنیم که مثلاً طی پنج‌سال آینده چه شرایط مطلوبی خواهیم‌داشت.
رسیدن به شرایط مطلوب در پنج‌سال آینده برای اقتصاد ما کار سختی نیست. اما چنین پیشرفتی شرایط و الزاماتی دارد. این چنین پیشرفتی را به بها دهند نه به بهانه.
——————————————————
۱ – مراجعه کنید به:
تولید ناخالص داخلی ایران ۲برابر می‌شود
۲ – مراجعه کنید به:
گزارش اکونومیست از تولید ناخالص داخلی ایران

دسته‌ها: برنامه‌ریزی و بودجه, سیاست‌گذاری اقتصادی